Als je onlangs de term ruimtelijke audio hebt gehoord maar je je afvraagt wat dit inhoudt, ben je niet alleen. Ruimtelijke audio bevindt zich aan het voorfront van audiotechnologie en soundsdesign, en het is nog lang niet voor iedereen duidelijk wat het is en hoe het klinkt.

In dit artikel leggen we uit hoe ruimtelijke audio je favoriete muziek en films meer diepte en impact kan geven en hoe je ernaar luistert op je Sonos-systeem.

Wat is ruimtelijke audio?

Simpel gezegd is ruimtelijke audio een meeslepende, driedimensionale luisterbeleving.Door meerdere kanalen te gebruiken die vanuit elke speaker het geluid naar buiten sturen, kunnen individuele geluiden nauwkeuriger en gevarieerder worden geplaatst dan bij traditioneel stereogeluid.

De meeste muziek waarnaar we tegenwoordig luisteren wordt gemixt in mono (waarbij geluid uit één kanaal komt) of stereo (waarbij geluid wordt gescheiden in twee kanalen: links en het rechts).

Bij mono worden alle verschillende elementen van een nummer - de gitaar, de drums en de zang - samengebald in één ‘audiostroom’. Daardoor lijkt het of ze allemaal vanaf dezelfde plek komen. Stereo scheidt de geluidselementen en wijst ze toe aan twee kanalen, waardoor je muziek meer ruimte en richting krijgt. Dat is waarom je, vergelijkbaar met een concert, een gitaarsolo links hoort en het achtergrondkoor rechts. Dit is wat we kennen als het 'geluidsveld'.

Als je luistert in mono en stereo, zijn je speakers op hetzelfde niveau geplaatst en creëren ze een geluidsbeleving in twee dimensies. Maar bij ruimtelijke audio wordt er nog een dimensie toegevoegd: hoogte.

Met behulp van ruimtelijke audiotechnieken kunnen technici en artiesten geluid nu in een driedimensionaal vlak plaatsen, in plaats van dat ze beperkt zijn tot maar twee kanalen. Op die manier ontstaan er talloze nieuwe creatieve mogelijkheden. Het geluid dat je hoort komt dus niet alleen van links en rechts, maar ook van voren en van boven zodat er een multidimensionaal geluidsveld ontstaat.

"Ruimtelijke audio is de nieuwe vorm van luisteren", zegt Sarah Ryan, senior manager product marketing bij Sonos en een van de mensen die nauw betrokken was bij de ontwikkeling van Era 300.

"Artiesten en makers hebben zóveel meer mogelijkheden", legt ze uit.

"In het refrein van Elton John's 'Rocket Man' kun je de slidegitaar laten klinken alsof hij over je heen komt. Of je kunt specifieke geluidselementen gedurende een bepaalde tijd op precieze locaties plaatsen. Bijna alsof je je in dezelfde kamer bevindt als de artiest of band.”

Next-gen bioscoopgeluid

Ruimtelijke audio kan niet alleen de grenzen van je favoriete muziek verleggen - het kan ook je home cinema-beleving naar een hoger niveau tillen.

Voor multichannel surround sound moet je installatie normaalgesproken vier of meer achterspeakers hebben: één links en één rechts van de bank en twee of meer die aan het plafond hangen. Je kunt hetzelfde multidimensionale geluid ervaren met alleen Era 300 als twee achterspeakers in een home cinema-installatie. De laterale en overheadkanalen in de twee speakers creëren namelijk een allesomvattend geluidsveld dat je overal in de kamer kunt voelen.

Hoe werkt dat?

De ruimtelijke audio van Sonos Era 300 wordt mogelijk gemaakt door Dolby Atmos, de toonaangevende audiotechnologie voor driedimensionaal geluid. Het meet hoe geluid wordt weerkaatst door verschillende oppervlakken in een kamer, om het vervolgens te plaatsen in een 3D-ruimte en daarbij de zes drivers van de speaker te benutten om geluid verschillende richtingen op te sturen.

Om geluid te produceren dat van boven lijkt te komen, laten de omhooggerichte drivers in de speaker het geluid van het plafond weerkaatsen. Dat weerkaatste geluid - gecombineerd met het geluid dat rechtstreeks uit de speaker komt - geeft je het gevoel alsof het geluid van alle kanten komt.

"Een van de manieren waarop ik Era 300 beschrijf is als een soort geluidsprojector”, vertelt Doug Button, lead audio systems engineer bij Sonos. Hij heeft er met zijn 38 jaar ervaring in het ontwerpen van speakers voor gezorgd dat Era 300 een nieuwe benchmark voor ruimtelijke audio is geworden.

Sonos heeft zogenaamde beam forming-technologie en golfgeleiders toegepast in het ontwerp van Era 300. Dat zorgt ervoor dat geluid op een specifieke plek wordt gericht, in plaats van dat het wordt verspreid over een breed horizontaal vlak.

"Omdat je niet wilt dat al het geluid rechtstreeks naar de luisteraar gaat, wordt het geluid op de muren en het plafond geprojecteerd waardoor een geluidspanorama ontstaat dat zowel hoog als breed is", legt Button uit. "We realiseerden ons dat alleen het in de juiste richting laten wijzen van de driver niet genoeg was. Het zijn de verwerking en het ontwerp van de golfgeleiders die daarbij een grote rol spelen.”

Een uniek design

Het ontwerp van de meeslepende luisterbeleving van Sonos Era 300 is het resultaat van talloze innovaties waaraan de geluidstechnici en industriële vormgevers van Sonos hebben samengewerkt

"Een van de hoekstenen van elk Sonos-product is dat we willen dat dialogen en zang uitzonderlijk helder klinken", aldus Button. "Maar onze eerste prototypes maakten dat niet waar. We hadden twee woofers aan de voorkant en een kleine golfgeleider, en dat werkte gewoon niet goed.”

In een moment van inspiratie tekende principal industrial designer Philippe Vossel een andere visie voor Era 300, waarbij de twee woofers aan de zijkanten werden geplaatst. Dat zette de deur open voor meer technische mogelijkheden voor Button, en meer ontwerpmogelijkheden voor Vossel. Wat maar weer eens bewijst hoe waardevol teamwerk is.

"Door de woofers te verplaatsen, kon ik de hele voorkant gebruiken voor een perfecte golfgeleider voor heldere vocalen", herinnert Button zich. "Het creëerde ook een natuurlijke plek voor Philippe voor het ontwerp van de gebruikersinterface."

Maar de perfecte plaatsing van de golfgeleiders en woofers was pas de eerste uitdaging. Daarna kwam het allerbelangrijkste onderdeel voor het realiseren van een echt ruimtelijke audiobeleving: de omhooggerichte drivers.

"Ik kon nog steeds horen dat er geluid rechtstreeks uit de speaker kwam in plaats van dat het werd weerkaatst door het plafond", vertelt Button. "Het voelde niet alsof het in de lucht zweefde.”

Dankzij een andere samenwerking ontdekte Paul Peace, director audio platform engineering, hoe ongewenst, naar voren gericht geluid kon worden onderdrukt. Op dat moment vielen alle puzzelstukjes in elkaar.

“Het werd pas echt bijzonder toen we begonnen met de luistertests”, legt Button uit. “Mensen vroegen ons: Weet je zeker dat al dit geluid uit die kleine speaker komt?”

Over de plaatsing

Vanwege de manier waarop driedimensionale audio werkt, is het belangrijk waar en hoe Sonos Era 300 wordt geplaatst. Om geluid effectief te kunnen projecteren moet er ruimte boven en naast de speaker vrijgehouden worden, in plaats van hem in een boekenkast te zetten waar het geluid kan worden geblokkeerd. Hier kun je meer plaatsingstips lezen.

Waarom met ruimtelijke audio luisteren?

Net als stereogeluid ooit een revolutionaire ervaring was vergeleken met mono, creëert ruimtelijke audio nieuwe relaties tussen artiesten en luisteraars.

Ruimtelijke audio geeft je favoriete muziek meer helderheid, diepte en details dan ooit. Het kan voelen alsof je in dezelfde kamer bent als de artiest en je de muziek net zo ervaart als hoe die klonk in de studio. Je kunt zelfs het gevoel hebben dat je ín het nummer zelf zit te luisteren. Voor films zorgt ruimtelijke audio voor ongekend realisme en unieke intensiteit waardoor je middenin de actie wordt geplaatst.

Hoor zelf het verschil

Vanwege de manier waarop geluid wordt weerkaatst door muren en vloeren, hebben traditionele stereo-installaties vaak een 'sweet spot' in een kamer: de ideale plek waar je kunt genieten van de beste luisterbeleving. In tegenstelling tot stereo heeft ruimtelijke audio geen sweet spot nodig. Het geluid wordt alle kanten op gestuurd zodat de hele kamer een sweet spot wordt en jij overal waar je gaat zitten kunt genieten van de rijke details.

Het Sonos Sound Experience-team heeft een speciale lijst met nummers samengesteld waarmee je ruimtelijke audio optimaal kunt ervaren. Je kunt de playlist hier beluisteren op Apple Music.

Hoe kan ik naar ruimtelijke audio luisteren op Sonos?

Om je muziek te ervaren met ruimtelijke audio heb je een of meer Era 300-speakers nodig en een door Dolby Atmos ondersteunde streamingdienst.

Voor de ultieme bioscoopbeleving thuis voeg je twee Era 300-speakers als achterspeakers toe aan een krachtige soundbar als Arc of Beam (Gen 2). Zie onze Ultieme gids voor een thuisbioscoop voor meer informatie over het installeren van surround sound.

Hoe je ook besluit te luisteren, Era 300 luidt een nieuw tijdperk van sonische mogelijkheden in.

"Met ruimtelijke audio kunnen mensen hun muziek en films tot leven wekken op een manier die authentiek is voor de makers", legt Sarah Ryan uit. “De luisterbeleving is echt fantastisch.”

Omdat jouw luistermogelijkheden blijven veranderen, zullen wij dat ook doen. We evalueren de audiotechnieken voortdurend en zoeken naar nieuwe manieren om luisteraars op een eenvoudige manier alle content waar ze van houden te laten ervaren op Sonos. We zullen deze blog blijven updaten met nieuwe informatie, zoals wanneer we nieuwe ruimtelijke audio-opties introduceren van andere streamingpartners en/of beschikbaar (kunnen) maken in nieuwe landen. En we horen graag van jou. Wat wil je nog meer weten over luisteren naar ruimtelijke audio op Sonos? Tag @Sonos of stuur ons een direct message.

​